Klachten en oorzaken
Wat is fasciitis plantaris?
Hielpijn komt vaak voor. Bij de meeste mensen gaat het dan om een fasciitis plantaris. Dit is een overbelasting van het peesblad van de voetzool. De voet vormt in de lengte een boog. Die boog wordt overspannen door een dik peesblad, de fascia plantaris. Wanneer je voet op de grond staat, komt de fascia plantaris op spanning door het lichaamsgewicht.
Wat is fasciosis plantaris?
Bij lang aanslepende last aan de fascia plantaris is er meestal een verstoord genezingsproces aanwezig en spreekt men ook van fasciosis plantaris. De microscopische structuur van de pees wordt aangetast. Hierdoor wordt de pees kwetsbaarder en gevoeliger voor overbelasting en pijn.
Wat is hielspoor?
In de volksmond wordt een fasciitis plantaris vaak een hielspoor genoemd. Een hielspoor is een beenvormig aangroeisel aan de onderzijde van het hielbeen. Dit aangroeisel komt ook heel vaak voor bij mensen die geen hielpijn hebben. Als er pijn is, wordt dit meestal door het peesblad veroorzaakt. Daarom hoeft een eventueel hielspoor niet met een operatie verwijderd te worden
Oorzaken
Fasciitis plantaris (fasciosis plantaris) is een typisch overbelastingsletsel. Meestal zijn er meerdere oorzaken of risicofactoren:
- Activiteiten: sporten (hardlopen, tennis, joggen, golf …), staande beroepen, hobby’s
- Leeftijd (meer frequent boven de leeftijd van 30 jaar)
- Overgewicht (een beperkte gewichtstoename van 5 kg kan genoeg zijn om de klachten uit te lokken)
- Gebruik van onaangepast schoeisel (hakken, zachte weinig ondersteunende schoenen zoals slippers en pantoffels, blootvoets lopen)
- Specifieke vormen van voeten zoals holvoeten en platvoeten zijn hieraan gevoeliger. De vorm van de voet is erfelijk bepaald.
- Verkorte kuitspieren (en achterste keten).
Klachten
- Pijn ter hoogte van de onderkant van de hiel is het belangrijkste symptoom.
- ’s Morgens en na lang zitten is de pijn het ergst.
- In de loop van de dag neemt de pijn af.
- Aan het einde van de dag kan er sprake zijn van een doffe pijn aan de binnenkant van de hiel (dit neemt wel weer af bij rust).
- In het midden van de voetzool doet het pijn als je erop drukt.
- Er kunnen ook ontstekingsverschijnselen aanwezig zijn. Zo kan de hiel rood en gezwollen zijn.
Behandeling
Niet-chirurgisch
Aanpak symptomen
Vermindering van ontsteking kan gebeuren door een bad van ijswater te nemen of door ijs te leggen op de pijnlijke zone. Verder kan je ontstekingsremmers gebruiken gedurende enkele dagen. Vaak hebben ontstekingsremmers echter weinig of geen effect. Op lange termijn zijn ze zelfs af te raden. Ze remmen het genezingsproces en verstoren de inschatting van de overbelasting.
Aanpassing activiteiten en aanpak van risicofactoren
Aangezien een fasciitis plantaris een overbelastingsprobleem is, moet dit ook op die manier worden aangepakt. De overbelasting moet worden vermeden zodat het peesblad kan herstellen. Bij hevige last moeten de belastende activiteiten verminderd worden. Daarnaast moet de voet goed beschermd worden met stevige schoenen en steunzolen. Mensen met overgewicht kunnen de kans op herval verminderen door hun overgewicht aan te pakken.
Steunzolen en aangepast schoeisel
Waarom steunzolen? Zoals je weet ontstaat hielspoor door overbelasting. De orthopedische steunzolen reduceren overbelasting. Ze zorgen dat de fascia plantaris (de bindweefselband) goed ondersteund wordt tijdens het stappen. Indien er een abnormale stand is van de voet, corrigeren de steunzolen dat ook.
De steunzolen worden best gecombineerd met stevige schoenen. Stevige schoenen zijn schoenen die hun vorm behouden als je ze met je handen probeert te verfrommelen. Als je veel last heb is het beter te vermijden om blootvoets, op kousen, op sandalen of met pantoffels te lopen. Om het resultaat van de behandeling in te schatten dient met toch op meerdere maanden te rekenen.
Oefentherapie
De overbelasting van de fascia plantaris wordt deels veroorzaakt door een verkorting van het peesblad gecombineerd met een verkorting van de achillespees en de posterieure keten. De arts raadt je ook aan om oefeningen te doen. Bij de oefeningen wordt nadruk gelegd op stretchingsoefeningen van de achterste keten en spierversterkende oefeningen van de voetspieren. Die oefeningen moet je thuis regelmatig doen om een goed resultaat te krijgen. We kunnen kinesitherapie voorschrijven om je oefeningen aan te leren en correct te helpen uitvoeren. Om het resultaat van de behandeling in te schatten dient met toch op meerdere maanden te rekenen.
Nachtspalk of strassburg sock
Vaak is er meer last bij de eerste stappen ’s morgens. De achillespees en fascia plantaris zullen spontaan korter worden tijdens de nacht. De eerste stappen zullen dan extra spanning zetten op de verkorte pezen. Om de voetzool en achillespees op lengte te houden gedurende de nacht kan een nachtapparaat worden gedragen. We spreken dan van een nachtspalk of een strassburg sock (soort kous). Ook als dit slechts een deel van de nacht wordt verdragen, blijft dit zinvol.
Infiltratie met cortisone
Infiltraties met cortisone worden minder en minder gebruikt en hebben voor deze problematiek geen effect op lange termijn. Cortisone werkt ontstekingsremmend en verzwakt het peesblad waardoor de spanning vermindert. Via een spuitje wordt het product rechtstreeks ingebracht aan de aanhechting van het peesblad.
Extracorporele shockgolftherapie en PRP
ESWT staat voor Extracorporal Shock Wave Therapy en is een therapie waarbij externe geluidsgolven worden gebruikt om pees- en botproblemen te behandelen. Deze geluidsgolven verplaatsen zich als drukgolven. Het is een niet-invasieve methode die we alleen gebruiken als andere conservatieve behandelingen weinig resultaat geven.
Shockwavetherapie stimuleert de lokale doorbloeding en bevordert de aanmaak van gezond peesweefsel. Het vernietigt verkalkingen en helpt chronische ontstekingen genezen. ESWT wordt standaard in 3 opeenvolgende sessies uitgevoerd met interval van 1 à 2 weken. Het effect van de ESWT behandeling is te verwachten vanaf 3-6 weken na de laatste behandelsessie.
PRP (Platelet Rich Plasma)-behandeling kan zinvol zijn indien de standaardbehandelingen niet helpen. Na een bloedafnamen wordt het bloed gecentrifugeerd om de bloedplaatjes met groeifactoren te selecteren. Dit kan dan terug ingespoten worden in het peesblad.
Voor beide technieken kan een afspraak gemaakt worden op de dienst fysische geneeskunde (056 63 32 00).
Chirurgie
De meeste patiënten met fasciitis plantaris verbeteren zonder operatie. Een operatieve behandeling wordt alleen overwogen bij patiënten die geen beterschap hebben 6 tot 12 maanden na een niet-operatieve behandeling. Naar schatting is dat bij minder dan 2% van de patiënten nodig. Een goed resultaat na een operatie is te verwachten in 75% van de gevallen, maar een langere herstelperiode en aanhoudende pijn zijn niet zeldzaam na een ingreep.
Daarbij zijn er verschillende methodes van chirurgie:
Insnijden van het peesblad om de spanning te verminderen.
Verlengen van de achillespees om de spanning over de achterste keten te verminderen.
Verwijderen van het hielspoor (heel zelden)
Vrijleggen van de zenuwen ter hoogte van de binnenzijde van de hiel.
Hoe ziet de nazorg eruit?
De nazorg en herstelperiode hangt af van het type ingreep en varieert van enkele weken tot maanden. Tevens moet na de ingreep de oefentherapie en de steunzool behandeling worden verdergezet voor een optimaal resultaat.
