De achillespees is de sterkste en dikste pees van ons lichaam. Toch kan die door overbelasting pijn veroorzaken of zelfs volledig scheuren.
In medisch vakjargon gebruikt men ook wel de term achillespees tendinopathie om alle problematieken rond die pees onder één noemer te brengen. Tendino- is afkomstig van het Latijnse tendo en betekent pees, -pathie is afgeleid van het Griekse pathos en betekent ziekte. Tendinopathie kan dus vertaald worden als “zieke” pees.
Chronische overbelasting van de achillespees leidt tot structurele veranderingen op microscopisch niveau, we spreken dan van tendinose. Dat treedt klassiek op in het middelste derde van de achillespees. Klinisch kan tendinose gepaard gaan met lokaal verdikken van de pees (fig. 1), nodule vorming, warmte en stijfheid. Initieel is er last na inspanning, nadien ook tijdens inspanning en in een gevorderd stadium kan de pijn continu aanwezig zijn. Tendinose dient men te onderscheiden van paratenonitis, waarbij de bindweefselige peesschede waarin de achillespees ligt ontstoken is. Dat presenteert zich met gelijkaardige symptomen als tendinose, maar hier is er forse gevoeligheid bij palpatie en kan er crepitus aanwezig zijn.
Oorzaken
Mechanische, repetitieve stress op de pees is de voornaamste uitlokkende factor. Zo zal tijdens een sportinspanning, zoals lopen, de pees tot 12,5 keer het totale lichaamsgewicht moeten dragen. Een tweede belangrijke factor is de vascularisatie. Pezen hebben in tegenstelling tot spieren een zeer zwakke bloedvoorziening. Hierdoor zijn pezen zeer gevoelig voor overbelasting, terwijl spieren juist sterker worden bij belasting/training. Daarnaast zal het gebruik van cortisone of quinolonen (bepaald type antibioticum) de pees verzwakken. Intratendineuze infiltraties met cortisone zijn dan ook af te raden.
Tendinopathie komt meer voor bij mensen van middelbare leeftijd met overgewicht, lichte scheefstand van de hiel en doorzakking van de voet.
Behandeling
De behandeling van een achillespees overbelastingsletsel heeft de patiënt voor een groot deel zelf in handen. Ontstekingsremmers en ijsapplicaties kunnen in de acute fase de pijn verminderen, maar pakken de oorzaak niet aan.
Om een blijvend effect te hebben moeten de uitlokkende factoren behandeld worden: tijdelijke stop met intensief sporten, aanpassen trainingsschema, gewicht verliezen, schoeisel aanpassen, steunzolen.
Anderzijds is de behandeling opgebouwd uit specifieke oefentherapie bestaande uit excentrische peestraining en stretchtherapie. Een oefenschema kan worden meegegeven door de arts. De kinesist kan helpen om de oefeningen aan te leren. ESWT (Extracorporal Shockwave Therapie) kan de oefentherapie aanvullen, indien weinig beterschap na 6 tot 12 weken. Het heeft vooral een bewezen nut bij calcifiërende tendinopathie.
De principes van excentrische peestraining:
- Actieve verlenging van spier-en peesweefsel tegen weerstand.
- De minimumperiode is 12 weken.
- Er moet dagelijks geoefend worden, minimum 2x/dag.
- Men moet 3 sets doen van 10 tot 15 herhalingen. Men moet de herhalingen en het gewicht doen toenemen naarmate de oefeningen beter verdragen worden. (Maximale belasting zo snel mogelijk)
- Pijn tijdens de oefeningen is toegelaten, maar pijn de dag nadien wijst op overbelasting. De intensiteit van de training moet in dit geval terug verminderd worden.
- Mag men verder sporten? Ja, maar alleen als de oefeningen dagelijks verder kunnen worden uitgevoerd op een comfortabele manier. Een sporttraining vervangt de oefeningen niet.
Momenteel is er veel onderzoek naar het nut van infiltraties met plaatjes rijk plasma (PRP), maar tot op heden is er geen wetenschappelijke evidentie voor de effectiviteit hiervan.
In meer dan 80% van de gevallen zou conservatieve therapie moeten volstaan. Slechts in zeldzame gevallen, wanneer de conservatieve therapie niet helpt (3 tot 6 maand), kan chirurgie overwogen worden.
Oefening 1
Rekken op een schuin plankje (Fig 1 en 2): 2 tot 3 keer per dag gedurende 5-10 minuten uitvoeren; na verbetering blijvend 1 keer per week.
- Opgepast: een schuin plankje kan voorover schuiven en ernstige letsels veroorzaken aan de nek en het hoofd. Zorg dus voor een opstelling op een tapijt en een goede antislipbeveiliging!!!
- Sta met je voeten op het hellend vlak, knieën gestrekt en met de rug tegen de muur als steun. Dagelijks de voeten iets meer naar de muur toe plaatsen (na één week ben je acht centimeter opgeschoven).
- In deze houding buig je voorover en hou je de knieën gestrekt. Om je evenwicht niet te verliezen kan je met de handen op een stoel steunen.
- Na de oefening een ijszakje op 10 cm boven de hielen leggen gedurende 5-10 minuten.
Oefening 2
Eveneens oprekken van voetfascia en Achillespees.
- Leun voorover tegen een muur, met één knie gestrekt en de andere gebogen (als je 2 voeten pijn doen, moet je de positie afwisselend veranderen om elke voet op te rekken): de pijnlijke hiel wordt het verst van de muur geplaatst.
- Terwijl je voorover buigt wordt het getrekte been geoefend: je voelt je hiel en de boog van je voet oprekken (probeer zoveel mogelijk je hiel op de grond te houden, hoewel hij terwijl je oprekt, geleidelijk van de grond zal komen).
- Rek en hou het 10 seconden vol, waarna je kan ontspannen en rechtstaan, daarna 20 keer hernemen; bij een probleem langs de 2 kanten ook aan de andere kant hetzelfde oefenschema.
Oefening 3
Leun voorover terwijl je op een tafel of stoel leunt.
- Buig beide knieën en ga voorzichtig hurken; probeer zo lang mogelijk je hielen op de grond te houden terwijl je hurkt.
- Je voelt je Achillespees en voetboog uitrekken op het ogenblik dat je hiel van de grond komt: als je die spanning echt voelt, probeer dan die positie voor 10 seconden vol te houden en sta dan recht. 20 keer herhalen.
Oefening 4
Sta op de onderste trede van een trap
- Sta op de onderste trede van de trap en zoek een evenwicht op de bal van je voet
- Laat heel traag je hielen zakken zover je kan, tot je je kuitspieren echt voelt uitrekken
- Probeer die positie voor 10 seconden vol te houden, en kom dan weer recht. 20 keer herhalen
Nachtspalk
- Comfortabele lichtgewicht nachtspalk met laag profiel, die een efficiënte behandeling waarborgt van problemen met de fascia plantaris (peesblad van de voetzool), achillespees en dropvoet.
- Door het comfort is de kans groter dat u de behandeling volhoudt.
- Gemakkelijk aan te doen:
- Velcrostrips losmaken en spalk over de voet en enkel schuiven
- Voet zo plaatsen dat de teenbasis (waar de tenen aan de voet hangen), gelijk komt met het einde van de zachte voetband. Daarna zachtjes de velcrostrips voor de voorvoet aanspannen.
- Voet zo plaatsen dat de teenbasis (waar de tenen aan de voet hangen), gelijk komt met het einde van de zachte voetband. Daarna zachtjes de velcostrips voor de voorvoet aanspannen.
- Daarna de onderbeenstrip aanbrengen voor een comfortabele ondersteunende hechting
na enkele stappen best even terug aanspannen zodat de steun en het rekeffect blijven, zonder af te snoeren
- Er zijn twee maten en links en rechts zijn identiek
- Onderhoud van de spalk: alleen wassen met de hand met lauw water en een mild detergent. De plastieken kern niet uitnemen. Overtollig water verwijderen en laten drogen aan de lucht
Bronnen
- American Orthopaedic Foot and Ankle Society
- Infoblad RO 002 Raadpleging Orthopedie, UZ Pellenberg, KU Leuven (reproductie illustraties met toelating)
- Royce Medical
- Rees J, Maffulli N, Cook J. Management of tendinopathy. Am J Sports Med 2009; 37:1855-67.
- Uquillas C, Guss, M, Ryan D, Jazrawi L, Strauss E. Everything Achilles: Knowledge Update and Current Concepts in Management: J Bone Joint Surg Am. 2015; 97: 1187-95.
- Del Buono A, Papalia R, Denaro V, Maccauro G, Maffulli N. Platelet rich plasma and tendinopathy: state of the art. Int J Immunopathol Pharmacol.2011; Jan-Mar;24(1 Suppl 2):79-83.
