Door een chronische ontsteking van één van de pezen in de schouder (infra- of supraspinatus of subscapularis) ontstaat een reactie in de cellen in het peesweefsel die ervoor zorgen dat er een opstapeling plaatsvindt van kalk.
Dit is niet het gevolg van een trauma, maar mogelijks door een overbelasting of inknelling van de pees. Deze kalk stapelt zich op en kan volumes aannemen tot 1,5 cm groot.
Klachten
Het klachtenpatroon lijkt zeer sterk op dat van een klassiek inklemmingssyndroom (impingement).
Door de ruimte die de verkalking inneemt, vermindert de resterende subacromiale ruimte voor de pees waarin ze glijdt, met inklemming tot gevolg. Dit leidt tot irritatie en ontsteking. De pees wordt tegelijkertijd minder soepel wat leidt tot bijkomende klachten. Een verkalking is dus een belangrijk teken van chronische verzieking van de pees.
Af en toe komt het voor dat de ontsteking heel plots opkomt met hevige pijnklachten gedurende een paar dagen. Dit is hoogstwaarschijnlijk wanneer er een heel beperkte hoeveelheid van de kalk vrijkomt in de subacromiale ruimte. Dit veroorzaakt in het lichaam een opruimingsreactie onder de vorm van een ontsteking.
Overige klachten zijn:
- Nachtelijke pijn wanneer de patiënt op de desbetreffende schouder gaat liggen.
- Pijn bij het in de hoogte brengen van de arm, meer specifiek boven de 90 graden.
- Endorotatie is pijnlijk (bv sluiten van de BH).
- Eventueel is er krachtsverlies door de pijn.
- Klassiek blijven de beweeglijkheid en de kracht hetzelfde als aan de andere zijde.
Oorzaken
Meestal zijn de verkalkingen reeds veel langer aanwezig dan de klachten. Bij vrouwen komt het iets meer voor dan bij mannen en zeer dikwijls is het tweezijdig. De gemiddelde leeftijd is rond de 45-50 jaar.
In sommige gevallen kunnen ze na lange tijd spontaan verdwijnen. Iemand kan dus perfect een grote verkalking in de pees hebben zonder dat hier klachten van zijn. Een behandeling is dan ook alleen nodig bij pijn. De verkalking leidt ook zeer zelden tot peesscheuren.
De kalkopstapeling kan zich op verschillende manieren manifesteren. Vooreerst kan de kalk aanwezig zijn op de pees, in de zogenaamde bursa. Ten tweede kan de verkalking aanwezig zijn in verschillende stadia en vormen in de pees zelf.
Zo kunnen er microscopische calcificaties aanwezig zijn in de pees die enkel op echo vast te stellen zijn en niet op de klassieke radiologische fotoʼs. Indien ze wel op fotoʼs zichtbaar zijn, kunnen die verkalkingen zich nog manifesteren als een min of meer vloeibare (dikke visceuze) kalkpap of kunnen ze zich in de peesvezels weven zonder een collectie te vormen maar wel verkalkt en broos peesweefsel geven. Nooit heeft de verkalking een beelderige structuur of is die keihard als een steen.
Behandelingsopties
De klassieke onderzoeken die nodig zijn om een correcte diagnose te sellen, zijn echografie en radiologie:
- Op de echo worden elke vorm van calcificaties vastgesteld. Zowel de microscopisch kleine als de grotere vormen.
- Op de radiologische opnames zijn enkel de grotere verkalkingen te bemerken. Dit kan gaan van wazige vormen tot sterk begrensde, densere aflijningen. De wazige vormen wijzen meer op een vastere structuur en moeilijker te verwijderen zonder de pees te beschadigen. De densere vormen wijzen in de richting van visceuze collecties en kunnen meestal mooi geledigd worden.
- Ook op de klassieke CT zijn ze goed zichtbaar. Op MRI daarentegen zijn ze moeilijker te objectiveren. MRI is namelijk minder gevoelig voor beenderige structuren.
Niet-chirurgische behandeling
De niet-chirurgische behandeling bestaat uit het vermijden van bewegingen boven het niveau van de schouder. Verder is er de anti-inflammatoire medicatie-inname.
Kinesitherapie met stabiliserende oefeningen en anti-inflammatoire kiné zijn nuttig.
Tenslotte wordt in sommige gevallen één of meerdere cortisone infiltraties gegeven met de bedoeling de ontsteking te verminderen. Echter, zelden of nooit verdwijnen de verkalkingen hiermee.
ESWT of shock-wave-therapie (naar analogie van de niersteenverbrijzelaar) wordt soms gebruikt in dezelfde setting. Dit is niet om de verkalking te verbrijzelen vermits het hier niet gaat om een harde structuur. De behandeling richt zich meer op een ontstekingsremmend effect op de omgevende weefsels. Bij ongeveer de helft lijkt dit toch een verbeterend effect te hebben.
De keuze uit de bovenvermelde behandelingsmogelijkheden hangt af de intensiteit van de klachten alsook de duur van het klachtenpatroon en de functionele hinder. Ook de grootte speelt mee een rol. De niet-chirurgische maatregelen hebben tot doel de klachten te verminderen, en zullen zelden of nooit, tenzij toevallig, leiden tot het verdwijnen van de verkalkingen.
Chirurgische behandeling
Als de bovenstaande behandelingen echter niet leiden tot, of slechts leiden tot een tijdelijke verbetering van de klachten en deze klachten hebben een sterk invaliderend karakter dan kan in samenspraak met de chirurg besloten worden tot het overgaan tot verwijderen van de calcificatiedepot.
Met een kijkoperatie (arthroscopie) wordt de verkalking opgezocht in de pees en zodoende verwijderd, uitgecuretteerd of uitgeduwd, naargelang het type. Tegelijkertijd wordt er meer ruimte gecreëerd voor de pezen door aan de onderzijde van het acromion een drietal millimeter bot weg te frezen. Bij heel grote verkalkingen is het soms noodzakelijk om een ontstane defect in de pees ook te hechten. Dit wordt pas duidelijk tijdens de ingreep.
Zoals bij elke ingreep zijn er mogelijke complicaties, zoals infectie. Een andere is de capsulitis adhesiva of frozen shoulder. Dit kan na een operatie leiden tot gewrichtsverstijving van de schouder. Mobiliseren, kinesitherpie of medicatie en een eventuele infiltratie kan hierbij dan helpen.
Nazorg
Na de ingreep zal de schouder zo snel mogelijk gegemobiliseerd worden. Dit wil zeggen dat de schouder daags na de ingreep mag bewogen worden in elke richting. De mitella (=draagdoek) dient intermittent gedragen te worden gedurende de eerste twee weken.
De beweeglijkheid moet snel gemaximaliseerd worden. Dit door frequente oefeningen zelf uit te voeren en door de kinesitherapie die daags na de operatie wordt opgestart.
U dient aan uw kinesist een thuisschema te vragen om thuis de juiste oefeningen te kunnen uitvoeren meermaal daags.
Bij te veel pijn kan tijdelijk anti-inflammatoire medicatie genomen worden. Ijsapplicaties zijn ten zeerste aan te raden.
